Terwijl ik dit schrijf – in tijden als deze mag je zo’n opening gebruiken – puilen de groenbakken uit en staan we nog steeds met onze zoldermeuk in de file bij de milieustraat. Ik waag me aan de voorspelling dat in de volgende ronde de papierbak het moet ontgelden.
Want dat het Corona-virus vanaf hier ‘onder ons is’ moeten we toch vooral opvatten als een aansporing om nog eens kritisch naar onze boekenkast te kijken. Nooit eerder was de vraag naar de urgentie en zeggingskracht van onze literatuur zo relevant. Daarom wat tips bij het puinruimen.
Bewaar uiteraard alle boeken die getriggerd door de actualiteit hun tijdloosheid nog maar eens onderstrepen. De parallellie tussen onderwijs in de anderhalvemetersamenleving en Liefde in tijden van cholera is natuurlijk een inkoppertje maar wees creatief. Inmiddels vooral kritisch over de maatregelen waarmee de overheid de crisis wil beteugelen? Bijna alle dystopische sci-fi klassiekers doen wel iets met surveillancetechnologie. Tip: de film is vaak beter.
Bewaar een meter mooie boeken die de herinnering levend houden aan een wereld vol terloopse aanrakingen, werken op kantoor en kroegen zonder crowd control. Sowieso geestig om volgende generaties uit voor te lezen.
Gooi weg: boeken met een onesthetische rug en boeken van auteurs die hun tweede naam gebruiken.
Weg kan ook het leeuwendeel van de managementboeken: het deel dat in de inleiding uitvoerig betoogt dat ‘verandering de enige constante is’ om vervolgens doodleuk tools aan te reiken die alleen werken als de wereld geen gekke bewegingen maakt. Wees gul naar de papierbak.
Daarentegen niet weggooien of zelfs aanschaffen: boeken die gehakt maken van onze overmoedige bejegening van de toekomst. Overweeg het werk van Nassim Talib over Black Swans: “large-scale unpredictable and irregular events of massive consequences”. Talib: worstcasescenario’s zijn in de praktijk helemaal niet zo worst case omdat ze stelselmatig worden ingegeven worden door wat we al kennen (geschiedenis), niet door wat zou kunnen (toekomst): “this so-called worst case event, when it happened, exceeded the worst case at the time”. Au. Iets serieuzer maar niet minder leesbaar is Imagined Futures van de Duitse socioloog Jens Beckert. Over hoe we telkens weer fundamentele onzekerheid verwarren met risico’s die we kunnen uitrekenen. En over hoe dat niet zonder gevaren is.
Maar begin met het weggooien van schrijfsels van zelfverzekerde mannen die de Corona-crisis wel eens even zullen duiden. Maak liever ruimte voor de knorrige Kierkegaard: “Het is volkomen waar wanneer de filosoof zegt dat het leven achterwaarts moet worden begrepen. Daarbij vergeet men echter die andere stelling: het moet voorwaarts worden geleefd. De stelling komt – hoe meer men haar doordenkt – hierop neer dat het leven in de tijdelijkheid nooit helemaal kan worden begrepen, juist omdat ik geen enkel ogenblik volledig rust kan krijgen om de stelling ‘achterwaarts’ in te nemen.”
En dan vanuit die wijsheid je boekenkast weer opbouwen.
